Sander Deckx (29) voltooide dit jaar zijn master in de woordkunst aan het Koninklijk Conservatorium van Antwerpen. Een prestatie die extra bijzonder is, gezien hij de eerste persoon in een rolstoel is die deze mijlpaal bereikt heeft. Al is het voor Sander een dubbelzinnige overwinning. “Ergens streelt het mijn ego om de eerste te zijn, maar anderzijds is het ook problematisch dat het nu pas gebeurt”

​

Sander maakt gebruik van een rolstoel vanwege zuurstoftekort bij de geboorte. In zijn debuut ‘zonderzeeër’ vertelt hij over zijn beperking: “Toen ik de voorstelling maakte wou ik het niet per se over mijn beperking hebben, maar een week voor ik het moest spelen dacht ik: ‘Ik ga het toch helemaal omgooien.”

 

Waarover gaat de voorstelling?

“De voorstelling gaat over de blikken die ik krijg van onze maatschappij, maar ook de manier waarop ik naar mezelf kijk en hoe ik mezelf representeer naar de buiten wereld. Het gaat over het gevoel dat je bekeken, maar niet gezien wordt. Bij het maken van de voorstelling kwam ik erachter dat ik wil dat mensen stoppen met kijken, maar dat het mijn grootste angst is om niet gezien te worden. Daar zit een dubbelheid in en die heb ik vertaald in mijn voorstelling. Daarnaast is het ook een voorstelling met humor. Het lijkt allemaal heel zwaar en ernstig, maar er wordt tijdens de voorstelling ook echt wel gelachen.”

 

Van waar komt de naam ‘zonderzeeër’?

“Als persoon met een beperking heb ik het gevoel dat ik nooit kan opgaan in de massa, want de massa lijkt niet op mij. Ik kan dus nooit verdwijnen in de zee. Dat heb ik vooral hard gemerkt in de tijd dat ik op de universiteit zat. Mijn vrienden gingen bijvoorbeeld nooit naar de les en niemand merkte dat op. Maar als ik eens een paar keer niet naar de les was geweest en ik kwam dan terug, zei de prof: ‘Ah, je bent er terug.’ Je valt gewoon harder op. Of je er nu bent of niet, mensen merken dat wel op.”

 

De inspiratie komt dus uit je dagelijkse leven?

“Ja, ik denk dat je het zelfs als een documentaire voorstelling kunt bekijken omdat het echt dicht bij mezelf ligt. Toen ik de voorstelling maakte, wou ik het niet per se over mijn beperking hebben, maar een week voor ik het moest spelen dacht ik: ‘Ik ga het toch helemaal omgooien.’ Ik ben nu heel blij dat ik dat gedaan heb, maar dat is wel iets super kwetsbaars. Het is een solovoorstelling, dus je staat daar helemaal alleen.”

​

​

​

​

​

Wat hoop je dat het publiek zal meenemen of zal voelen na het zien van de voorstelling?

“Ik zou het fijn vinden als het een voorstelling is die langs beide kanten, dus langs mijn kant en de kant van het publiek, licht confronterend is. Het is niet mijn bedoeling dat mensen na het zien van de voorstelling buiten gaan met een heel slecht gevoel over zichzelf. Ik wil echt geen voorstelling maken om met het vingertje te wijzen, maar ik hoop wel dat mensen zich bewust worden van de blik die ze geven aan mensen met een beperking of mensen met een andere huidskleur. Want mijn voorstelling geldt niet alleen voor mensen in mijn situatie, maar ook voor mensen met een andere huidskleur. Zo had ik bijvoorbeeld een nagesprek over de voorstelling en toen zei een meisje met een donkere huidskleur: ‘Ik heb mij er superhard in herkend omdat ik ook vaak een blik voel die eigenlijk niks met mij te maken heeft.’ Ik denk dat iedereen zich daar wel iets bij kan voorstellen. Dat mensen je niet zien voor alles dat je mogelijks zou kunnen zijn.”

 

Je hoopt dus dat mensen zich erin herkennen?

“Ja en van wat ik hoor, herkennen sommige mensen er zich ook in, maar voor andere mensen is het een voorstelling dat gaat over het hebben van een beperking. Dat is ook helemaal oké. Ik kan het alleen maar maken en uitspreken en dan moeten mensen maar zien wat ze er mee doen of wat ze ervan vinden.”

​

​

​

​

​

​

​

​

Wat is het grootste vooroordeel waarmee je geconfronteerd wordt?

“Ik zit in een rolstoel en ik merk dat mensen ervan uitgaan dat ik heel graag zou willen lopen. Dat is niet zo, mijn lichaam is perfect zoals het is en ik wil niet dat daar iets aan verandert. Ik hoop dat mensen begrijpen dat mijn geluk niet afhangt van het vermogen om te lopen, maar eerder van de acceptatie en waardering voor wie ik ben, inclusief mijn rolstoel. Ook op straat of in de supermarkt, merk ik soms dat mensen me behandelen als een kleuter, terwijl ik wel een volwassen man ben. Als je een beperking hebt moet je harder werken om als een volwassen mens gezien en behandeld te worden.”

 

Je bent de eerste acteur in een rolstoel die is afgestudeerd aan een Vlaamse theateropleiding. Welk gevoel brengt dat met zich mee?

“Dat is heel dubbel. Ergens streelt het mijn ego om de eerste te zijn en denk ik niemand heeft dat ooit gedaan en ik ben hier nu de eerste. Maar anderzijds is het ook problematisch dat het nu pas gebeurt. Het is 2023 en om dan in een voorstelling te zeggen dat ik de eerste ben die dit doet, dat is gewoon gek. Dan moet je ook vragen gaan stellen bij het instituut. Waarom is die drempel, letterlijk en figuurlijk, zo hoog?”

 

Was die drempel voor jou ook zo hoog?

“Ik heb dat eigenlijk nooit zo ervaren. Ik heb lang getwijfeld om het effectief te doen, maar eerder uit een soort van clichématige reflex die iedereen heeft die iets wil doen in de kunst. Misschien moet ik toch maar eerst een ‘echte’ studie gaan volgen. Iets om op terug te vallen en daarna kan ik gaan doen wat ik graag doe. Dat heb ik ook geprobeerd, maar dat bleek niets voor mij te zijn. Ik kwam altijd terug bij theater en ik wilde daar mijn leven van maken.”

​

Hoe was die theateropleiding voor jou?

“Dat is voor mij altijd een fijne plek geweest en ik heb er me altijd omarmd gevoeld. Ze gaven mij de kans om dingen te maken die over mijn beperking gingen als ik dat zelf wou, maar ik werd nooit in die richting gepusht. Die opleiding is voor mij echt een thuis geworden.”

​

​

​

​

​

​

Inclusie en diversiteit zijn de dag van vandaag hot topic, hoe was dat toen jij begon met acteren?

“Toen ik besloot dat ik acteur wilde worden, waren inclusie of diversiteit nog niet zo’n veel besproken onderwerpen. Als je dan iemand in een rolstoel bent die acteur wil worden, denken mensen dat dat een onmogelijke zaak is. Als het al zo moeilijk is voor iemand die kan lopen om aan de bak te geraken en om daarvan rond te komen, dan maakt iemand in een rolstoel toch gewoon geen kans. Ik heb het geluk gehad dat ik uit een warm nest kom en dat ik omring ben door mensen die meer in mij geloven dan ik in mezelf geloof. Ik heb ook het gevoel dat ik nu in het juiste tijdsgewricht zit. Er is nu heel veel aan het gebeuren op vlak van inclusie. Ik kan mee op die kar springen en het zo misschien iets makkelijker maken voor de mensen die het na mij doen.”

 

Heb je ooit tegenslagen gekend in je carrière?

“Ik heb soms wel weerstand gevoeld. Vroeger op audities kreeg ik heel vaak geen of een negatief antwoord. Ik vermeldde altijd in de auditiemails dat ik een rolstoel zit. Dan kreeg ik een mail terug met: ‘U bent niet geschikt voor de rol.’ Dan dacht ik: ‘Hoe kan jij dat nu weten? Je hebt me nog nooit gezien.’ Op een gegeven moment ben ik gestopt met dat in die mails te zetten, maar dat werkte ook niet. Nu probeer ik altijd zo eerlijk mogelijk te zijn, in de hoop dat mensen verder kijken dan mijn beperking en mij zien als een volwaardig acteur.”

 

Wist je al snel dat dit is het pad zou zijn voor jou?

“Als kind wou ik prinses of ballerina worden, dus de fantasie heeft er altijd wel ingezeten. Ik wist redelijk snel dat dit het pad voor mij ging zijn, maar daar dan geraken is een stuk moeilijker.”

 

Je volgt zelf nog les, wat ben je nog aan het studeren?

“Ik ben momenteel bezig aan mijn educatieve master om drama les te kunnen geven. Ten eerste lijkt dat me wel fijn om te doen en ten tweede heb ik dan iets om op terug te vallen. Acteren is dus nog niet mijn fulltime job, maar als ik zou kunnen kiezen, zou ik heel mijn leven op een podium staan.”

​

​